Antoni Żubryd ps. "Zuch" (ur. 4 września 1918 w Sanoku, zm. 24 października 1946 w Malinówce) – podoficer piechoty Wojska Polskiego, major Narodowych Sił Zbrojnych, dowódca oddziału partyzanckiego NSZ - Zuch
W roku 1945, po ucieczce z Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, Żubryd stworzył ok. 300-osobowy oddział, składający się z byłych partyzantów AK oraz dezerterów z MO, UB i LWP. Oddział zwalczał przede wszystkim funkcjonariuszy UB, żołnierzy KBW, członków PPR i konfidentów. Jednak podstawowym zadaniem była również obrona polskiej ludności przed atakami ze strony UPA. Głównym miejscem stacjonowania oddziału była wieś Niebieszczany.
W okresie działalności partyzanckiej dochodziło również do współpracy batalionu z 34 Pułkiem Piechoty LWP, m.in. w dostawach oraz remontach broni oraz wspólnych akcjach przeciwko UPA. W okresie tym wielu żołnierzy oraz oficerów zdezerterowało z wojska i zasiliło oddziały partyzanckie.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Antoni_%C5%BBubryd
Jerzy Vaulin ps. Mar, Warszawiak (ur. 9 czerwca 1926 w Warszawie) – polski reżyser dokumentalista (pseud. Wolen Jerzy), żołnierz AK, od 1943 w Kedywie na Rzeszowszczyźnie, członek oddziału OP-11 dowodzonego przez Józefa Czuchrę, w latach 1946-1968 agent UB.
W okresie II wojny światowej brał udział w akcjach zbrojnych przeciwko Niemcom (m.in. wspólnie z Janem Malinowskim "Rolskim" w zamachu na szefa niemieckiej żandarmerii w Dukli, Paula Diebala w czerwcu 1944). Był ciężko ranny, po wyleczeniu wyjechał do Wrocławia. W roku 1946 zapisał się na studia na Politechnikę Wrocławską, w tym samym roku został aresztowany przez KM MO. W lecie 1946 podjął współpracę z UB. Powrócił na Rzeszowszczyznę jako agent, a następnie nawiązał współpracę z oddziałem Antoniego Żubryda.
Po tej akcji powrócił do Wrocławia gdzie kontynuował przerwane studia. W kilka lat później ukończył również Akademię Nauk Politycznych w Warszawie oraz PWSTiF w Łodzi. Był dziennikarzem gazet "Po prostu", "Sztandaru Młodych", "Trybuny Dolnośląskiej" i "Głosu Pracy". W wytwórni filmowej Czołówka zrealizował ponad 20 filmów. Za swoje filmy był wielokrotnie nagradzany przez Ministra Obrony Narodowej.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Vaulin
Mamy 2 postacie - niezwykle barwne w czasie 2WW i w czasach "komunistycznych" co je łączy
24 października 1946 Jerzy Vaulin zamordował strzałem w tył głowy Antoniego Żubryda oraz jego żonę Janinę Żubryd z d. Praczyńską ps. "Janek" będącą w 8 miesiącu ciąży.
No cóż wojna, ciężkie czasy - każdy to zrozumie, ale ponoć od 1989 roku żyjemy w państwie prawa i kaci Polskich bohaterów, "żołnierzy wyklętych" - siepacze mordujący dla przyjemności, dla których KK powinien otworzyć furtkę o nazwie kara śmierci - tymczasem;
Po pięćdziesięciu latach, kiedy nastąpiło przedawnienie, morderca napisał list do syna Żubrydów opisując swoją zbrodnię dumny ze spełnionego obowiązku.
"Nie czuję pokuty, jest to moje największe bojowe przeżycie, zakończone zwycięstwem". "(...)mogę cynicznie mówić np. że lubię zabijać ludzi, ale to lubienie ulega przedawnieniu".
http://www.prawica.net/node/10376
W 2001roku Iwona Bartólewska nakręciła film dokumentalny poświęcony losom Żubrydów, lecz jego wyświetlenie w telewizji zostało zablokowane przez Vaulina pod zarzutem wykorzystania "utworu literackiego" w postaci listu.
A na koniec osobista refleksja - "Naród, który nie pamięta swojej historii, traci swoją tożsamość", pytanie czy Polska jeszcze ją ma - tą tożsamość